Реферат: Бретонский язык для начинающих

Фонетика бретонского языка

Гласные

Графическое изображение Описание Пример a В некоторых диалектах это звук переднего ряда, в некоторых — заднего ряда. Выбор произношения зависит от выбранного Вами диалекта. tad 'отец' e Открытый [e ] penn 'голова' e Закрытый [e] me 'я' eu oe открытое seurt 'такой' eu oe закрытое treut 'худой' o о открытое lost 'хвост' o о закрытое pod 'горшок' ou [u] как в русском шум dour 'вода' u [у], произносится как французское u (губы вытянуты и округлены) lur 'фунт' i [i] как во французском, произносится более напряженно, чем русское и ti 'дом'

Полугласные

j [j] как русское й yen 'холодный' y [y] коротко произнесенное французское [y] mui 'больше' (в отрицании) w [w] как в английском gwaz 'муж'

Согласные

губные альвеолярные палатальные велярные щелевые взрывные глухие

[p]

penn

[t]

tad

[k]

kazh

взрывные звонкие

[b]

blev

[d]

drouk

[g]

glin

фрикативные глухие

[f]

fur

[s]

sklaer

[ch] (рус. ч)

chug

[x]

marc’h

[h]

hir

фрикативные звонкие

[v]

vi

[z]

louzoù

[zh] (рус. жь)

Jakez

[g'] (укр. г)

marc’h-du

носовые

[m]

mamm

[n]

nann

[n'] (рус. нь)

pignat

[ng] (англ. ng)

strrinkañ

латеральные

[l]

lenn

[l']

dilhad

вибранты

[r]

redek

[R]

redek

Правила чтения

1.Почти все читается так же, как и пишется (исключения см. ниже)

2.Ударение в бретонском языке (кроме ваннского диалекта) практически всегдападает на предпоследний слог (есть исключения, которые следует заучиватьотдельно) [1]

3.Согласные в бретонском языке делятся на долгие (глухие) и краткие (звонкие).Долгие (их называют также сильными) произносятся с большим мускульным усилием,нежели звонкие (слабые).

4.В конце слова любой согласный, как и в русском, оглушается. Однако еслиследующее слово начинается с гласного звука и между словами нет паузы, конечныйсогласный предыдущего слова остается звонким

5.Под ударением бретонский гласный может приобретать долготу, если за ним стоитзвонкий согласный. Если же за гласным следует глухой согласный или группасогласных, гласный краткий. Например: la:gad (долгий гласный), pakad (краткийгласный).

NB!В большей части диалектов ударение ко всему прочему является музыкальным и,приобретая долготу, гласный произносится на тон выше.

6.В бретонском языке имеются также носовые гласные. На письме они обозначаютсясочетанием буквы, обозначающей гласный звук с буквой ñ. Например:hañv, puñs, priñs.

7.Буквосочетание c’h обозначает звук, близкий русскому [х].

Ar c’hentañ (kentel gentañ)

ПЕРВЫЙУРОК

Грамматика

Вбретонском языке при определенных условиях первый согласный слова изменяется поособым правилам. Этих правил много, пока что запомним одно: У существительныхженского рода после артикля начальный согласный изменяется следующим образом:

b > v   d > z   g >c’         s > z  [2]

p > b   t > d   k >g (c’h);

Тоесть сильные согласные становятся слабыми (более близкий русскому человекувариант: глухие озвончаются). Пример: слово taol 'стол' женского рода. an(артикль) + taol (стол) = an daol. Именно по типу мутации после артикляопределяется род существительного (женский или мужской), так точно такая жемутация как в мужском роде возникает после артикля во множественном числе. Вединственном числе только звук k переходит в c’h. Например: kemener 'портной'> ar c’hemener.

Вбретонском существует определенный артикль an (ar, al) и неопределенный un (ur,ul). Неопределенный артикль употребляется только в единственном числе.

Словарь

taol, an daol стол bank, ar bank скамейка kador, ar gador стул armel, an armel шкаф dor, an nor [3] дверь prenestr, ar prenestr окно paper, ar paper бумага pluenn, ar bluenn перьевая ручка doug-pluenn, an doug-pluenn пенал kreion, ar c’hreion карандаш (шариковая ручка) kaier, ar c’haier тетрадь levr, al levr книга al levr brezhoneg бретонская книга al levr gallek французская книга alc’houez, an alc’houez ключ tach, an tach гвоздь liv, al liv цвет, чернила pod-liv, ar pod-liv чернильница (букв. 'горшок для чернил') ha (перед согласным), hag (перед гласным) и

Задание

Определитерод существительных.

An eil gentel

ВТОРОЙ УРОК

Goulenn (вопрос)

Petra eo se? Чтоэто такое?

Respont (ответ)

An daol eo (se). (ar paper, an nor.....) Это стол (бумага, дверь...)

Goulenn

Diskouezit din… an nor, al levr… Покажите мне дверь, книгу

Respont

Azeemañ… an nor, al levr Здесь находится дверь, книга…

Goulenn

Kemerit… Возьмите…

Respont

Kemer a ran Я беру…

Goulenn

Digorit Откройте

Respont

Digeriñ a ran… Я открываю…

Goulenn

Serrit… Закройте…

Respont

Serriñ a ran… Я закрываю…

Примечание:

Amañ– здесь, рядом (в пределах видимости и досягаемости говорящего).

Aze– здесь, не очень далеко (но вне досягаемости говорящего).

Ahont– там (далеко).

Потой же схеме образуется ряд наречий, таких как:

du-mañ– у меня (у нас)

du-se– у тебя (у вас)

du-hont– у него (у нее, у них).

Такжеэти элементы могут присоединяться к любому существительному, например: anden-mañ, an den-se, an den-hont.

Lenadenn

Чтение

Diskouezit din ar prenestr. Aze emañ ar prenestr. Kemerital levr brezhonek. Kemer a ran an doug-pluenn. Digorit an nor. Digeriñ aran ar c’haier. Aze emañ ar paper hag ar c’hreion. Kemerit an alc’houez.Digorit an armel. Diskouezit din an tach. Aze emañ ar bank hag azeemañ an daol. Digorit ar pod-liv. Serrit al levr gallek.

Примечание.Обратите внимание, что в бретонском языке ударение не падает на некоторыеслужебные слова, например, артикль, глагольную частицу, некоторые предлоги ит.д.

Troit

Переведите

1.Откройте бретонскую книгу.

2.Возьмите ключ и откройте дверь.

3.Что это такое? – Это окно.

4.Я открываю тетрадь и беру карандаш.

5.Закройте окно и дверь.

Словарь

tok, an tok шляпа mantell, ar vantell пальто maneg, ar vaneg перчатка lamp, al lamp лампа kartenn, ar gartenn карта, открытка moger, ar voger стена skeudenn, ar skeudenn картина folenn, ar folenn лист (бумаги) sigaretenn, ar sigaretenn сигарета butun, ar butun табак war на (предлог) a-us da над ouzh напротив (чего-либо) me я c’hwi вы ivez тоже skrivañ писать butuniñ курить lakaat, класть kompren понимать lenn читать

 

An trede kentel

ТРЕТИЙ УРОК

Goulennoù ha respontoù

1. Pelec’h emañ an tog? – Emañ war an daol. (War an daol emañ) [4] (Где шляпа?– Шляпа на столе)

2. Lakait ar skeudenn war ar bank. (Положите картинку на скамейку)

3. Skrivit war ar gartenn. (Пишите на открытке)

4. Petra a rit? (Чтовы делаете?)

5. Skrivañ a ran. (Я пишу)

6. Kompren a rit? (Выпонимаете?)

7.Ya / Nann. (Да – Нет) [5]

8.Ha c’hwi? (А вы?)

9.Me ivez. (Я тоже)

Lenadenn

Diskouezit din al lamp. Emañ al lamp war an daol.Emañ ar gartenn hag ar skeudenn ouzh ar voger. Pelec’h emañ allevr brezhoneg? Emañ war an daol. Emañ ar c’haier war an daolivez. Lakait an doug-pluenn war ar c’haier. Kompren a rit? Lenn a ran allenadenn. Skrivañ a ran war ar c’haier. Emañ ar vaneg war arbank. Ar vantell ivez. Lakait ar vantell war ar gador, an tog war ar vantellhag ar vaneg war an tog. Lenn ha skrivañ a ran. Kemerit an alc’houez hadigorit an armel. Butuniñ a rit? Ya. Kemerit ar sigaretenn.

Troite brezhoneg

1.Что вы делаете? – Я читаю бретонскую книгу.

2.Положите шляпу на шкаф и закройте шкаф. Вы понимаете? – Да я понимаю. Язакрываю шкаф.

3.Пишите в тетради: “На стене висит картина”.

4.Вы курите? – Да, я курю. – А Вы? – Я тоже. – Возьмите сигарету и курите.

5.Я беру ключ и открываю дверь.

6.Где пальто? – Оно на скамейке. – А где перчатка? Покажите мне перчатку. –Перчатка на французской книге.

7.Я показываю чернильницу: она на столе. Карандаш, ручка и пенал тоже на столе.

8.Я беру гвоздь и прикладываю (lakaat) гвоздь к стене.

Словарь

amañ (-mañ) здесь (близко) aze (-se) здесь (не очень близко) ahont (-hont) [6] там (далеко) Aotroù господин Itron (Intron) госпожа Dimezell барышня brav красивый, красивая bremañ сейчас demat (deiz mat, devezh mat) здравствуй (те) den, an den человек evit для gant с heol солнце kelenner, ar c’helenner учитель kelennerez, ar gelennerez учительница mestr-skol, ar mestr-skol учитель младших классов mestrez-skol, ar vestrez-skol учительница младших классов mor море oabl небо paotr мальчик, мужчина pe какой, который (вопросит. местоимение) piv кто skol школа setu вот eta, ‘ta так, итак ti, an ti дом tomm теплый, теплая

Примечание.Прилагательные в бретонском языке не имеют форм рода и числа.

Названияцветов

du черный glas синий, голубой, зеленый (для растительной зелени) gwenn белый gwer зеленый (для искусственных материалов) louet серый melen желтый ruz красный

Какогоцвета...? – Голубого, красного, желтого…

Pe liv eo...? – Glas eo, ruz eo, melen eo…

 

Ar pevare kentel

ЧЕТВЕРТЫЙ УРОК

Diviz

Диалог

Lan Setu un den ha setu un ti. Piv eo an den?

Anna An Aotrou Kere eo an den. An den-se a zo mestr-skol.

Lan Ha petra eo an ti?

Anna Ur skol eo an ti.

Lan Setu ‘ta ur mestr-skol hag ur skol.

Anna Ha bremaс, setu ur paotr. Piv eo arpaotr?

Lan Yannig eo.

Yannig Demat, aotrou!

An Ao. Kere Demat, Yannig!

Yannig Brav eo an amzer, aotrou.

An Ao. Kere Ya, Yannig, brav eo. Tomm eo an heol ha glas eo armor.

Yannig An oabl ivez a zo glas… Ya, brav eo an amzer

Lan Ul levr a zo gant Yannig.

An Ao. Kere Petra eo al levr-se, Yannig?

Yannig Ul levr brezhoneg eo.

An Ao. Kere N’eo ket ul levr gallek?

Yannig Nann, n’eo ket. Ul levr brezhoneg eo. Hag evit piv eo?

An Ao. Kere Evit Mona eo.

Некоторыебретонские имена:

Yann, Yannig Иоанн

Alan, Lan, Alanig Алан

Mona Мона

Katell, Katellig Катерина

Anna, Annaig, Nana Анна

Mari Мария

Per, Perig Петр

Paol,Paolig Павел

Грамматика

Глаголbezañ 'быть'

Покамы знакомы только с 3 лицом единственного числа этого глагола. Однако мы ужезнаем, что в зависимости от смысловых тонкостей в третьем лице единственногочисла мы можем употреблять формы eo и emañ. Мы помним также, чтоemañ употребляется тогда, когда нам надо сказать о местонахождении, а нео сути предмета, не о каком-то его качестве. По значению оно практическисовпадает с английским оборотом there is / there are.

Востальных случаях употребляется уже знакомая нам форма ео и форма a zo (‘zo).Смысловой разницы между ними нет. Выбор той или иной формы зависит только отпорядка слов. Сравните фразы:

Armor a zo glas Море (есть) синее

Glaseo ar mor Синее (есть) море

Anamzer a zo brav Погода (есть) хорошая

Braveo an amzer Хорошая (есть) погода

Видно,что существительное с артиклем стоит всегда перед a zo или после ео.Схематически это можно представить так:

Подлежащее+ a zo + второстепенный член предложения.

Второстепенныйчлен предложения + ео + подлежащее.

Тоже относится к вопросительным предложениям:

Petra a zo amañ? Кто (есть) здесь?

Piv a zo mestr-skol? Кто (есть) учитель?

Вданном случае вопрос ставится к подлежащему и употребляется a zo.

Впредложениях: Petra eo al levr-mañ? 'Что это за книга?', Piv eo Yannig?'Кто такой Янник?' вопрос ставится не к подлежащему, а к второстепенному членупредложения. Например: Кто такой Янник? Янник (есть) мальчик. – Ur paotr eoYannig.

Конечно,не бретонцу трудно понять, какая разница между предложениями: An aotrou Kere azo mestr-skol и Mestr-skol eo an aotrou Kere.

Обаони переводятся как 'Господин Кере – учитель'. Однако в русском языке, вотличие от французского и английского, тоже свободный порядок слов, и мы тожеможем сказать 'Он учитель' и 'Учитель он (а не водитель, не дворник, непродавец)'. По-русски, правда, вторая фраза будет, возможно, звучать болееэмоционально (слово 'учитель подчеркивается), но по-бретонски оба предложениязвучат нейтрально.

Упражнения

1.Поставьте вместо точек нужную форму глагола bezañ (eo, a zo,emañ):

Mona ...brav Brav… Mona

Glas… ar mor At mor… glas

Melen… an heol An heol… melen

Piv… Yanig? Ur paotr… Yannik

Petra… se? Al levr… se.

Pe liv… an daol? Du… an daol. An daol… du.

Petra… an ti-mañ? Ur skol… an ti-mañ.

Pelec’h… ar skeudenn? Ouzh ar voger… ar skeudenn.

Piv… aze? An Aotrou Kere… aze.

 

2.Составьте вопросы с помощью таблицы и ответьте на них:

 

Petra

Piv

a zo

eo

amañ

an den-mañ

war an daol

mestr-skol

ruz

ouzh ar voger

ar paotr

an ti-se

3.Составьте фразы с помощью таблицы, употребив правильную форму глагола.

 

ruz

ar mor

an amzer

ar paotr

ar skol

melen

an daol

a zo

eo

glas

brav

melen

al levr

tomm

an ti-mañ

aze

Отрицательнаяформа

Отрицательнаяформа глагола образуется при помощи двойного отрицания ne (n’)… ket: ne +глагол + ket. Например:

N’eo ket tomm an amzer.

N’eo ket du ar vantell.

N’emañ ket ae skedenn ouzh ar voger.

N’emañ ket ar vantell war an daol.

Чащевсего глагол в отрицательной форме стоит в начале предложения.

Упражнения

1.Поставьте в отрицательную форму и переведите:

Tomm eo ar mor. Louet eo an armel. Emañ ar vaneg war anarmel. Kelenner eo Alan. Brav eo ar paotr-se. Gwenn eo ar folenn. Emañan tog war an daol.

2.Переведите:

Тетрадьне белая. Сигарета не на столе. Этот человек не учитель. Этот мальчик не Янник.Это не французская книга. Ручка не на пенале. Школа не красивая.

Оборот A zo gant

Оборота zo gant (буквально 'есть со мной') соответствует русскому 'у меня есть'. Онобозначает не длительное обладание (например, домом, фермой, машиной, капиталоми т.д.), а наличие какого-либо предмета у человека в данный момент. Такимобразом Ul levr a zo gant Yannnig означает, что книга у мальчика с собой (вруках, в сумке и т.п.).

Упражнение

Переведите:

1.У мальчика пальто, перчатки и шляпа.

2.У учителя книга и тетрадь.

3.У этого человека сигареты.

4.У Моны ручка и бумага

 

Ar pempvet kentel

ПЯТЫЙ УРОК

Упражнения

1.Преобразуйте фразы, так чтобы подлежащее и прямое дополнение поменялись местами:

Glas eo ar mor ha glas eo an oabl ivez.

An ti a zo gwenn.

Yannig a zo ur paotr brav.

Brav eo an amzer.

An daol a zo louet.

Ruz eo al levr.

2.Поставьте в отрицательную форму:

Ar vantell a zo du.

Ar prenest eo?

Amañ emañ an nor.

Melen eo an heol.

An aotro u-se a zo mestr-skol.

Kelennerez eo an itron-hont.

Ha brav eo an amzer?

Словарь

aval яблоко avel ветер bihan маленький kalz много kenavo до свидания da [7] твой dal возьми dre через (что-либо), посредством (чего-либо) chañs удача dre chañs к счастью e, er, en, el в kêr город, дом, ферма er gêr дома ebet никакой glav дождь Iwerzhon Ирландия labour работа labouradeg завод ma! Хорошо! mab сын mamm мать mat хорошо merc’h, ar verc’h дочь micher ремесло, профессия micherour ремесленник, кустарь, рабочий micherourez, ar vicherourez работница pell далеко pesk рыба pesketour рыбак porzh двор, порт siwazh увы, к сожалению tad отец tamm, кусок (сущ.), немного (нар.) tammig, un tammig немножко trugarez спасибо

Diviz

Lan Setu Mona. Merc’h ar mestr-skol eo. Ur verc’h vrav [8] eoMona.

Anna E porzh ar skol emañ: ur skol vihan eo skol an aotrouKere.

Lan Yannig ivez a zo e porzh ar skol. Ur paotr brav eo Yannig. Mabur pesketour eo.

Anna Ya, pesketour eo tad Yannig. Ha micherourez eo mamm Yannig.

Mona Pelec’h emaс da dad, Yannig?

Yannig Er mor emañ.

Mona E pelec’h, er mor?

Yannig E mor Iwerzhon.

Mona E mor Iwerzhon? Pell eo! Dre chañs eo brav an amzer.

Yannig Ya, dre chañs eo brav. N’eus ket avel.

Mona O, un tammig avel a zo.

Yannig Ma, n’eus ket kalz. Ha n’eus ket glav.

Mona Ha da vamm, pelec’h emañ?

Yannig El labouradeg emañ. Kalz labour a zo. Ya: ellabouradeg emañ mammig, n’emañ ket er gêr, siwazh!

Lan Un aval ruz a zo gant Mona. N’eus aval ebet gant Yannig.

Anna Hag ur verc’hig vat eo Mona.

Mona Dal, setu un aval.

Yannig O, trugarez.

Mona Kenavo, Yannig!

Грамматика

Мыуже знаем три формы 3-го лица единственного числа глагола bezañ:emañ, eo, a zo. Теперь мы познакомимся еще с одной формой этого глагола:eus.

Мыпомним, что в отрицательном предложении форма a zo не употребляется. Для того,чтобы ответить отрицательно на вопрос, в котором содержится форма a zo междуотрицательными частицами ne… ket ставиться a zo, например:

Ul levr galleg a zo? Французская книга здесь есть?

N’eusket. Нет.

Примечание:в данной фразе a zo по смыслу не тождественно ео, оно приближается кemañ. Сравните:

Ul levr gallek eo? Это (есть) французская книга.

Nann, n’eo ket. Нет(не есть).

“Родительныйпадеж”

То,что в русском языке выражается родительным падежом, в бретонском выражаетсяконструкцией: существительное + артикль + существительное [9]. Например:

merc’har mestr-skol дочь учителя

porzhar skol двор школы

mab ur pesketour сын рыбака

tad Yannig отец Янника

Упражнения

1.Составьте вопросы с помощью таблицы и ответьте на них:

pelec’h

piv

petra

emañ

a zo

eo

Yannig

amañ

aze

gant Mona

er gêr

ar paotrig

tad Yannig

mamm Mona

e porzh ar skol

2.Переведите:

Ктотакой г-н Кере? – Он учитель.

МатьМоны дома? – Нет, ее нет дома.

Мальчикне маленький? – Нет, не маленький.

Пальтосинее? – Нет.

Умальчика бретонская книга, а у учителя – сигарета.

Перчаткане красная? – Нет, она не красная, она белая.

Гдеотец мальчика? – Он во дворе школы.

Удочери учителя маленькое яблоко.

Гденаходится школа?

Школакрасивая.

Дверьнаходится здесь? – Здесь нет двери, это картина.

Погодахороша, нет ветра, нет дождя, есть солнце, море синее, и небо тоже синее

Умамы много работы? – Да, она учительница, у нее много работы.

УМоны нет никакой книги.

Arc’hwec’hvet kentel

ШЕСТОЙУРОК

Устныеупражнения

Переведитекаждую фразу двумя или более способами:

Моресинее.

Бумагаи тетрадь белые [10].

Мона– красивая девочка.

Погодатеплая.

Книгамальчика на столе

Чернилачерные.

Рыбакв море.

Книгажелтая

Этабарышня – учительница.

Школьныйдвор маленький.

Ответьтеотрицательно на вопросы:

Melen eo ar mor?

Al levr a zo gant an Itron?

Evit ar pesketour eo al levr-mañ?

Micherour eo tad Yannig?

Er gêr emañ mamm ar paotr?

Ur pesk a zo gant Mona?

Mab ar mestr-skol eo Yannig?

E porzh ar skol emañ mamm Mona?

Un aval melen a zo gant Yannig?

Evit Yannig eo al levr?

Вместоточек поставьте нужную форму глагола bezañ (eo, azo, emañ, eus).

Levr Yannig… ruz.

Ul levr galleg…

Pelec’h… mamm Yannig?

N’… ket ul levr brezhoneg.

El labouradeg… tad ar paotr.

… ar c’helenner e porzh ar skol.

Pe liv… an heol?

N’… ket an tok war ar gador.

Pell… an ti.

Dor an ti… glas.

N’… kaier ebet gant ar paotr.

Ur vantell louet… se.

Maneg an dimezell… amañ.

Piv… an den-se?

Bihan… porzh ar skol.

Текст

Ar podig pri

(Dastumet gant Yann Fañch Kemener)

— Me ‘m eus ur podig.

— Peseurt podig?

— Ur podig pri.

— Peseurt pri?

— Pri melen.

— Peseurt melen?

— Melen u.

— Peseurt u?

— U ar yarig.

— Peseurt yarig?

— Ur yarig wenn

An doupennig war lein he fenn

Kement ha tour Rostren.

Новыеслова и выражения:

me(a)m eus у меня есть (в отличие от известной нам конструкции a zo gant означаетпостоянное владение чем-либо)

priгрязь, глина

peseurt(pe + seurt) какой

u, ui, vi яйцо

yar курица

toupenn хохол

leinверх, макушка

hefenn на ее голове

kementha… такой же, как

tourбашня

Rostrenназвание города в Нижней Бретани.

Вопросык тексту:

Pe liv eo ar podig?

Piv a zo gwenn?

Petra a zo melen vi (u)?

Gant piv emañ un doupennig?

Словарь

aes легко all другой anat ясно, понятно berr короткий bras большой buhez, ar vuhez жизнь kentel, ar gentel урок da для (в значении дательного падежа) dec’h вчера deiz день deskiñ учить eus из evel как fall плохой goude после gwir правда (сущ.), правильный (прил.) hepken только hir длинный hiziv сегодня c’hoazh еще marteze может быть met но neuze тогда, итак, и вот pe или pegoulz когда selaou послушай! sur точно -tre очень (усилительная частица) unan один

warc’hoazh

a-benn (w)arc’hoazh

завтра

назавтра

 

Arseizhvet kentel

СЕДЬМОЙУРОК

Упражнение

Вместоточек поставьте нужную форму глагола bezañ (eo, azo, emañ, eus).

Pe liv… ar yar?

Aval Yannig… melen.

Ul levr brezhoneg…

Un tog du… gant mamm ar paotr.

Pelec’h… Yannig ha Mona?

N’… ket un dimezell, un itron…

An ti… gwenn, ha prenestr an ti… bras.

N’… ket ar c’helenner e porzh ar skol.

Aze… ar paotr, e porzh ar skol…

Piv… an den-mañ? An den-mañ… micherour.

N’… ket ar vaneg war ar gador.

Mat… an aval? N’… ket mat.

Melen… an heol, glas… ar mor. An oabl… glas ivez.

Mamm Yannig… er gêr hiziv.

Dor an ti… glas. N’… ket du dor an ti.

N’… kaier ebet gant ar paotr. Ur pod-liv hag ur c’hreion…gant ar paotr.

Ur vantell louet hag un tog du… gant an aotrou.

Piv… aze? Me… aze. Piv ...? Me…

Pelec’h… tad ha mamm Katell?

Bihan… porzh ar skol. N’… ket bras.

Грамматика

Глаголbezañ

(3л. ед. ч. настоящего, будущего и прошедшего времени)

Dadad a zo er gêr hiziv Твой отец сегодня (есть) дома

Dadad a oa  er gêr dec’h Твой отец вчера был дома

Dadad a vo  er gêr warc’hoazh Твой отец завтра будет дома.

Глагольныечастицы а, е

Частицаа следует за подлежащим. Частица е – за любым другим членом предложения.(сравните с употреблением уже знакомых нам a zo и ео) Обе частицы предваряютглагол точно также, как артикль предваряет существительное. Например:

Tad Mona a zo er gêr.

Tad Yannig a oa er mor.

Brav eo an amzer.

Dec’h e oa brav an amzer.

Warc’hoaz e vo brav an amzer.

Вотрицательной форме глагольные частицы отсутствуют:

Ne oa ket

Ne vo ket.

Формаа zo никогда не ставится после отрицания.

Лицаглагола

Мыуже видели, что при наличии известных нам форм глагола (есть и другие, приналичии которых это правило не действует) глагол не согласуется с подлежащим вчисле. Также он не согласуется с ним и в лице, например:

Me a vo pesketour

Te a vo pesketour

Yannig a vo pesketour

Pesketour e vo Yannig.

Запомнитетакже, что если в роли подлежащего выступает личное местоимение (я, ты, он, онаи т. п.), оно всегда стоит в начале фразы.

Diviz

Mona Ohe, Yannig!

Yannig Petra ‘zo?

Mona Mat [11] e oa an aval?

Yannig Mat e oa, mat-tre. Unan all a zo c’hoazh?

Mona Nann, siwazh, n’eus ket: met warc’hoazh e vo.

Yannig Warc’hoazh, warc’hoazh… Hag ur gentel a zo ivez [12] dazeskiс a-benn arc’hoaz?

Mona Ya, ur gentel verr.

Yannig Ur gentel verr. Unan hir eo, me ‘zo sur.

Mona Nann, n’eo ket: ur gentel verr eo, hag unan aes. Selaou,Yannig: er gкr emaс da dad hiziv?

Yannig Hiziv? Nann, N’emaсket, anat eo: e mor Iwerzhon e oa dec’h!

Mona Pegoulz e vo er gкrneuze?

Yannig Warc’hoazh e vo, marteze, pe an deiz goude warc’hoazh.

Mona O, an deiz goude warc’hoazh hepken!

Yannig Ya. Da dad, Mona, a oa er gкr dec’h, a zo er gкr hiziv, hag a vo er gкr warc’hoazh.

Mona N’eo ket gwir: dec’h e oa tadig er skol ha warc’hoazh e vo erskol ivez: hiziv hepken emaс er gкr.

Yannig Hag amzer fall a oa dec’h da vont eus ar skol d’ar gêr?

Mona Nann, ne oa ket.

Yannig Hag avel vras a vo warc’hoazh da vont eus skol d’argêr?

Mona Nann ne vo ket.

Yannig Neuze…

Mona Ya, n’eo ket aes buhez ar pesketour. Met, selaou ‘ta: te iveza vo pesketour, evel da dad?

Yannig Ya, me ivez a vo pesketour.

Домашнеезадание

Переведите:

Сегодняхорошая погода, и вчера была хорошая погода. А завтра будет плохая погода.

Завтрабудет урок бретонского (букв. бретонский урок)

Вчерау меня (при мне) была французская книга. Сегодня у меня нет никакой книги.

Какогоцвета будет дом? – Дом будет белый.

Ястану учителем, а ты станешь рабочим.

Вчерабыл дождь? Вчера было солнце и ветер, а дождя не было.

Завтрая буду дома, а послезавтра я буду в школе.

Вчерабыл короткий и трудный урок, а сегодня урок длинный и легкий.

Сегодняу мальчика красное яблоко, я вчера у него было зеленое яблоко.

Какогоцвета было вчера небо? – Небо было синее.

Напишитесочинение.

Увас уже богатый словарный запас. Вы знаете много способов построения фразы иуже три времени. Самое время написать сочинение на самую нейтральную тему: опогоде. Напишите, какая погода была вчера, какая будет сегодня, и какаяожидается назавтра.

Слова,которые могут вам понадобиться:

glav,avel, erc’h (снег), yen (холодный, холодно), tomm, fall, mat, brav, heol,koumoul (облака).

Можнотакже указать, какого цвета было солнце, какого – небо, и т. п. Для красотыстиля можете сказать и о том, чего не было (например, снег был, а дождя небыло). И помните: порядочный бретонский писатель не станет все предложенияначинать с одного и того же (только с подлежащего или обстоятельства времени).

 

An eizhvet kentel

ВОСЬМОЙ УРОК

Упражнения

Заменитеhiziv на dec’h или warc’hoazh, изменив соответственно форму глагола:

Hiziv eo yen an amzer.

Berr eo ar gentel hiziv.

Hiziv emañ Yannik er skol.

Glas eo an oabl hiziv.

Вместоточек вставьте нужную форму глагола:

E porzh ar skol… Yannig ha Mona warc’hoazh.

Ur gentel… hiziv.

Dec’h… ar pesketour e mor Iwerzhon

N’… ket an tad er gêr hiziv. Dec’h… er gêr

Glas… an ti bremañ, met warc’hoazh… melen.

Dec’h… brav an amzer.

Tomm… an amzer warc’hoazh.

An amzer… fall hiziv.

Pelec’h… ar paotr warc’hoazh? Er skol…

Ne… den ebet en ti.

Ne… levr ebet ganin warc’hoazh.

… mamm ar paotr el labouradeg hiziv.

Закончитефразы:

Pe liv .... N’emañ ket... Emañ ... Ne vo ket... N’eus ket ... Prenestr an ti... Dec’h ... E porzh ar skol… El labouradeg... Warc’hoazh... Er gêr... Ne oa ket... Petra ... Ul levr galleg... Gwenn... Ur gador hag un daol ...

Грамматика

Длятого, чтобы не запутаться в многочисленных формах глагола «быть» (3лицо единственного числа), их можно свести в таблицу, естественно, далеко неполную, ведь мы знаем только малую часть того, что может выразить бретонскийглагол.

Прошедшее Настоящее Будущее В начале предложения *** [13] emañ *** После подлежащего a oa a zo a vo После второстепенного члена предложения e oa

еmañ,

eo

e vo В отрицательной форме ne oa ket

n’ eus ket

n’emañ ket

n’eo ket

ne vo ket

Текст

Yann-Fañch Kemener

Al logodenn

— Pet eur eo?

— Kreisteiz

— Piv (a) lar se?

— Al logodenn.

— Pelec’h emaс.

— ‘Ba’r Chapel Nevez.

— Oc’h ober petra?

— Oc’h ober dantelezh.

Новыеслова и выражения:

eurчас

kreisteiz(kreiz середина + deiz) полдень

lar, lavar говорит

logodenn (f) мышь

ChapelNevez название города

chapelчасовня

nevezновый

oc’hober делая что-либо

dantelezкружево

Словарь

a из a-dreсv за, сзади aet причастие от глагола 'идти' anv имя a-raok впереди, перед bugel, ur bugel ребенок karr повозка, машина karr-boutin автобус boutin обычный, общественный, общий Kemper Кемпер (главный город Корнуайской области) deus приди deuit придите deut причастие от глагола dont 'прийти' dija уже e его e-kichen возле erru причастие от глагола erruout “прийти” ezhomm надобность Faсch Франсуа fur умный, послушный giz привычка, обычай gortoz ждать gwelout смотреть hegarat радушный, приятный (о человеке) yaouank молодой lec’h место mont идти mous юнга mui больше (отрицательная частица) paour бедный plasenn, ar blasenn площадь pourmen гулять plijet довольный re слишком respont ответить skuizh уставший sot глупый, сумасшедший trouz шум na! Восклицательная частица

Домашнеезадание

Переведите:

Пишитев тетради

Придитев Кемпер.

Читайтебретонскую книгу.

Придив дом.

Положитетрадь на стул.

Откройтедверь дома.

Куритесигарету.

Вместоточек вставьте указанное прилагательное, не забывая про мутацию:

Amzer [14]… a zo hiziv (brav)

Ur vamm… eo mamm Yannig (mat)

Ur skol… eo ar skol-mañ (bihan)

Ur blasenn… eo ar blasenn-mañ (bras)

Ur bugel… eo Yannig (brav)

Ur gentel… eo (berr)

 

An navet kentel

ДЕВЯТЫЙ УРОК

Упражнения

Закончитефразу:

Digorit…

Du…

Emañ…

Dec’h…

E porzh an ti…

N’eus…

Diskouez din…

Aze…

Ar prenest hag an nor

Kemera ran

Переведитена бретонский язык:

Мышьсерая и маленькая. (2 способа)

Ребенокс отцом (находится) в Кемпере.

Бедныймальчик устал. (2 способа)

Вчерау учителя было много работы.

Уроккороткий. (2 способа)

Завтрамать мальчика будет дома.

Гдекурица? Курица во дворе.

ГосподинКере молодой. (2 способа)

Погодахорошая? Нет, холодно и дождь идет.

Грамматика

Мыуже знаем, что в случае, когда подлежащее (выраженное существительным,местоимением или иной частью речи) стоит в начале фразы, глагол стоит в форме 3лица единственного числа, не согласуясь с подлежащим ни в числе, ни в лице.Такой аналитический способ построения фразы мы будем условно называть«спряжение глагола с подлежащим». Для удобства можно представить этоспряжение в виде таблицы:

число лицо настоящее прошедшее будущее ед. 1 me a zo me a oa me a vo ед. 2 te a zo te a oa te a vo ед. 3 eñ, hi a zo eñ, hi a oa eñ, hi a vo мн. 1 ni a zo ni a oa ni a vo мн 2 c’hwi a zo c’hwi a oa c’hwi a vo мн 3 int a zo int a oa int a vo

Однакосуществует иной, синтетический, способ построения фразы, когда в самой формеглагола содержится информация о лице и числе (как в русском, например: стою,стоишь, стоит, стоим и т. п.): При этом личное местоимение или существительноеоказывается ненужным, и можно обойтись без подлежащего. Обычно этот видспряжения употребляется тогда, когда фраза начинается с косвенного членапредложения.

Синтетическоеспряжение глагола bezañ в настоящем времени

ед. число мн. число 1 on omp 2 out oc’h 3 eo int

Безличнаяформа – eur

Выуже узнали знакомую форму ео. Если вы запомнили, как употребляется ео, то супотреблением остальных форм проблем не будет: у них точно такое же место впредложении. Что же касается emañ, его спряжение выглядит так:

ед. число мн. число 1 emaon emaomp 2 emaout emaoc’h 3 emañ emaint

Безличнаяформа – emeur

Отрицательнаяформа глагола образуется уже известным нам способом:

N’eo ket tomm an amzer

N’on ket fur

N’out ket hegarat

N’emañ ket aze

N’emaint ket ahont

N’emeurket amañ

Вбретонском языке также есть особая форма глагола, обозначающее действие,происходящее в данный момент, как формы на -ing в английском или конструкцияêtre en train de во французском. Эта форма образуется с помощью частицыо, oc’h (перед гласным) и неопределенной формой глагола:

Da gemper emaon o vont

Piv a zo o vont da Gemper?

— Oc’h ober petra?

— Oc’h ober dantelezh.

Diviz

Lan Emañ Yannig hag e dad war ar blasenn o c’hortoz arc’harr-boutin.

Anna Da Gemper emaint o vont. Ar c’hiz eo mont da Gemper dabourmen.

Lan Plijet eo Yannig o welout Mona war ar blasenn ivez. E karr anaotrou Kere emañ Mona

Yannig Mona, Mona, da belec’h emaout o vont?

Mona Da Gemper emaon o vont. Ha te?… Demat, aotrou Sinou.

Anna Fañch Sinou eo anv tad Yannig.

Fañch Sinou Demat, Mona. Na bras oc’h deut! Un dimezellvihan. Ma, da Gemper emaomp o vont.

Lan Un den hegarat eo tad Mona

An Ao. Kere Da Gemper emaoc’h o vont? Ni ivez. Ha lec’h a zo erc’harr. Deuit ‘ta!

Anna Emaс Faсch Sinou en a-raok e-kichen an aotrou Kere, Ha Yannig ena-dreсv e-kichen Mona.

Yannig Skuizh on aet, Mona!

Mona Ha gant petra out aet skuizh?

Yannig Gant labour er skol.

Mona A, a, a!

Yannig Ya, re a labour a zo. D’ar mor emaon o vont, gant tad!

Mona D’ar mor! Met re yaouank out, paotr paour!

Yannig N’on ket! N’on ket mui ur bugel! Me ‘vo mous gant tad.

Mona A, a, a! Ha sot out aet?

Yannig Nann, n’on ket aet sot! Met te, marteze, a zo aet!

Lan Re a drouz a zo bremaсgant ar paotrn hag ar verc’h.

An Ao. Kere Mona! Yannig! Petra ‘zo? N’oc’h ket fur!

Mona Eo, tadig, fur omp: met Yannig amaс a zo o vont d’ar mor.

An Ao. Kere A, ya? Hag ar skol?

Anna Ruz eo deut Yannig da vezaс.

Lan Dre chaсs emaint bremaс war ar blasenn vras e Kemper. Ne vo ket ezhomm respont.

Yannig Emeur erru dija! Deus, Mona, ni ‘zo ‘vont da welout kкr!

Домашнеезадание

Переделайтефразу, поставив на первое место личное местоимение:

Bihan omp

Yaouank eo Yannig ha Mona

Bras out deut da vezañ

Skuizh oc’h

Skuizh on aet o labourat

Er gêr emaomp

O vont da Gemper emaomp.

Поставьтево множественное число

O c’hortoz er gêr emaomp

N’on ket skuizh

Erru out e Kemper

Bras eo bremañ

N’on ket fur

Поставьтев единственное число

O vont d’ar gêr emaoc’h?

N’int ket erru c’hoazh

N’emaomp ket e porzh ar skol

N’oc’h ket kozh

Er gêr emaint

An dekvet kentel

ДЕСЯТЫЙ УРОК

Упражнения

Прочтитевслух вопросы и ответьте на них:

Pelec’h emaomp bremaс?

Pe liv eo al logodenn?

Oc’h ober petra e oa al logodenn er Chapel nevez?

Pelec’h e oa ar pesketour dec’h?

Ne oa ket Yannig er skol dec’h?

Piv a vo er mor Iwerzhon warc’hoazh?

N’emaс ket tad Yannig er gкr?

Peseurt amzer a zo hiziv?

Piv a oa e porzh ar skol?

Pe liv e vo an ti warc’hoazn?

Peseurt vi a zo gant ar yarig?

Переведите,не забывая о мутациях:

Янник– красивый мальчик.

Мона– красивая девочка.

Ониедут в Кемпер.

Вынаходитесь в маленькой школе.

Егомать дома.

Сегоднябудет короткий урок

Завтрабудет хорошая погода

Онинаходятся на большой площади Кемпера.

Откройтебольшое окно.

Гдетвой отец?

Итак,мутации, о которых мы уже знаем, возникают:

1.У существительных после артикля (ед. число женского рода, мн. число мужскогорода). Прилагательное согласуется в роде с существительным с помощью мутации,если оно следует непосредственно за существительным. Исключение: мутация g/c’hне происходит у прилагательных в мужском роде, в отличие от существительных.

2.После местоимений e, da и предлога da:

Da dad (tad)

E dad (tad)

Mont da Gemper (Kemper)

Mont da welout Mona (gwelout).

 

Anunnekvet kentel

ОДИННАДЦАТЫЙУРОК

Упражнения

Проспрягайтево всех лицах и числах:

1. Me a zo brav

2. Emaon er porzh

3. N’on ket bras

Прочитайтевслух вопросы и ответьте на них

Piv a zo amaс?

Pelec’h emaoc’h bremaс?

Pe liv eo an oabl?

Oc’h ober petra emaс arc’helenner?

Ur gentel galleg a oa dec’h?

Piv a vo o lenn ul levr warc’hoazh?

Peseurt amzer a vo warc’hoazh?

Переведите,не забывая о мутациях

Янникедет в Кемпер.

Урыбака есть маленький дом.

Гдеэта красивая девочка?

Онинаходятся в большой школе.

Егосын дома. Его дочь во дворе.

Завтрабудет длинный урок

Уменя есть желтое яблоко, красное яблоко и зеленое яблоко.

Мынаходимся на большой площади.

Откройтебретонскую книгу.

Un ejen n’eo ket un azenn

(Yann-Fañch Kemener)

Un ejen n’eo ket un azenn

Un azenn n’eo ket ur jao

Pa vez mamm-gozh o ribotad

Ne vez ket (o) peilhat pato

Un ejen n’eo ket un azenn

Un azenn n’eo ket ur jao

Pa vez mamm-gozh oc’h ober krampouezh

Ne vez ket (o) peilhat pato

ejen бык

azenn осел

jao конь

mamm-gozh бабушка

ribotadсбивать масло

peilhatчистить (об овощах)

patoкартошка (разг.)

krampouezhблины (ед. ч. krampouezenn)

pavez когда обычно (vez – форма глагола bezañ, обозначающая привычное,регулярно повторяющееся действие)

Словарь

adarre опять Afrika Африка atav всегда beajiс путешествовать bemdez каждый день un dra bennak что-нибудь breur брат buan быстро ken настолько ker дорогой kozh старый debriс есть dilhad одежда dirak впереди, перед (чем-либо) diavalav уродливый e-barzh в, внутри geot трава hepdale скоро, в скором времени hini тот (заменяет любое одушевленное существительное) pehini который (чаще всего в вопросе “который из ...”) an hini ... тот, который marc’had рынок marc’hadmat дешевый nag ...! восклицательная частица (перед гласным) nevez новый pegement сколько? (о цене) plijus приятный sellout (ouzh) смотреть (на) sae платье poent eo пора stal магазин, лавка traezh песок

 

An daouzekvet kentel

ДВЕНАДЦАТЫЙ УРОК

Diviz

Mona Gwir eo, Yannig? Pesketour e vi?

Yannig Ya, pesketout e vin.

Mona Ha perak e vi pesketour?

Yannig Plijus eo beajiс.Sell, tad hag e vreur: an deiz all e oant en Iwerzhon, hepdale e vint enAfrika. En Iwerzhon e oa glav ha geot glas, en Afrika e vo heol ha traez ruz.Bemdez un dra bennak nevez! Ha ni, pelec’h e oamp dec’h? Er skol! Pelec’h evimp warc’hoazh? Er skol adarre.

Lan Erru e oant dirak ur stal dilhad; ur stal vrav e oa, ha dilhadkaer a oa e-barzh.

Mona O, sell, Yannig, ar sae ruz: nag ur sae gaer eo!

Yannig An hini ruz? Ya, kaer eo. Met ker ivez.

Mona Ker? Pegement? O, an dra-se n’eo ker ker. Marc’hadmat eo. Anhini velen a zo kalz keroc’h

Yannig Keroc’h eo, ya, met n’eo ket bravoc’h.

Mona N’eo ket bravoc’h! N’eo ket bravoc’h an hini velen eget anhini ruz? Ma, bravoc’h eo atav eget an hini c’hlas… Ken divalav eo honnezh!

Yannig Marteze. Met an hini ruz eo ar vravaс, setu.

Anna Erru e oa an aotrou Kere ha Faсch Sinou dirak ar stal ivez.

An Ao. Kere Mona! Yannig! Aze emaoc’h? Met da belec’h e oaac’haet?

Yannig Aet e oamp da bourmen, aotrou Kere.

Mona Aet e oamp da bourmen gant Yannig, tad. Ha bremaс emaomp o sellout ouzh an dilhad kaer. Sell, te ivez, tad.Met sell ‘ta, tadig! Ur sae ruz, unan c’hlas, unan velen…

An Ao. Kere Poent eo mont da zebriс, Mona. Poent bras. Deus buan!

 

Вопросык тексту:

Pelec’h emañ Yannig ha Mona?

Piv a vo pesketour?

Peseurt amzer a zo en Iwerzhon? Hag en Afrika?

Pelec’h e vo Mona ha Yannig warc’hoazh?

Dirak peseurt stal e oant erru?

Peseurt sae a zo ar vravaс?Hag an hini keraс?

Грамматика

Глаголbezañ

Еслиподлежащее не выражено существительным или местоимением (как, например, врусском “Пойду в магазин”, “Когда получишь стипендию, купишь книги” и т.п.),бретонский язык прибегает к так называемому синтетическому спряжению глагола(Bras on, kelenner out), когда в глаголе содержится информация и о времени и о лицев отличие от так называемого аналитического спряжения (Me a zo brav, Yannig avo pesketour).

Таблицасинтетического спряжения глагола bezañ

впрошедшем и будущем времени

число лицо прошедшее время будущее время ед. 1 e oan e vin ед. 2 e oas e vi ед. 3 e oa e vo мн. 1 e oamp e vimp мн 2 e oac’h e viot мн 3 e oant e vint мн e oad e vior

Степенисравнения прилагательных

Положительнаястепень: ruz, brav, ker (красный, красивый, дорогой): Brav eo ar sae.

Сравнительнаястепень: (корень) + oc’h [15] + eget [16]: Bravoc’h eo ar sae-mañ egetan hini c’hlas. ( это платье красивее, чем голубое)

Превосходнаястепень: артикль + (корень) + añ: Ar sae ruz eo ar vravañ.(Красное платье самое красивое).

NB:Перед окончаниями сравнительной и превосходной степени g > k, d > t, b> p, z (zh) > s (sh), например:

nevez – nevesoc’h – nevesañ

kozh – koshoc’h – koshañ

Мутацииприлагательных после местоимения hini

Послеместоимения hini мутация прилагательного происходит так же, как в случае, когдаоно стоит после существительного, то есть если существительное женского рода,мутация происходит, если мужского рода – не происходит, например:

Peseurt sae (ж. р.) eo an hini vravañ?

Peseurt ti (м. р.) eo an hini bravañ?

Дополнительныеупражнения

Сравните:

Tad Yannig, Mona (bras).

Iwerzhon, Afrika, Rusia (tomm, yenn).

An amzer hiziv, dec’h (brav, tomm, yen).

Mona, Yannig (fur).

Переведите:

Какойдом красивее всего: дом учителя или дом рыбака?

Вчерамы были в Кемпере, а сегодня мы едем в Ренн (Roazhon)

Когдамы будем дома?

Тыстарше и умнее, чем твой брат.

Этакнига дороже той.

Завтраменя не будет в школе

Егоотец — самый старый в доме.

Гдея был вчера? Я был на заводе.

Домашнеезадание

Заменитенастоящее время на прошедшее:

Hiziv emaomp er gêr. — Aet on da welout tad hiziv. — Aet inthiziv da welout ar stal dilhad. — Skuizh oc’h hiziv? — Hiziv emait er skol. — En Iwerzhon out hiziv.

Заменитенастоящее время на будущее

Plijuseo bezañ er skol hiziv. — Hiziv emaon er gêr. — Skuizh out hiziv.- Furoc’h omp hiziv. — Pelec’h emaout hiziv? — E Kemper emaint hiziv. — Pesketour oc’h bremañ.

 

Образуйтевсе известные вам степени сравнения прилагательных:

Bras, bihan, fur, brav, kêr, nevez, marc’hadmat.

Составьтефразы с этими прилагательными.

 

Напишитенебольшое сочинение о персонажах диалогов, опираясь на вопросы:

Piv eo Yannig? Piv eo Mona? Hag an aotrou Kere? Ya FañchSinoù? Ur paotr fur eo Yannig? Ur verc’h vat eo Mona? Piv eo an hinifurañ?

Da belec’h int aet da bourmen?

Piv a vo pesketour? Ha piv a zo pesketour bremañ? Pelec’h eoa tad Yannig? Pelec’h e vo warc’hoazh? Ha pelec’h e vo Yannig ha Monawarc’hoazh?

Pelec’h e oa aet Yannig ha Mona da bourmen e Kemper? Dirak peseurtstal emaint? Oc’h ober petra emaint?

 

An trizekvet kentel

ТРИНАДЦАТЫЙ УРОК

Упражнения

Поставьтев отрицательную форму:

Plijus eo beajiñ.

O veajiñ emañ Yannig.

Bravoc’h eo an amzer hiziv eget dec’h.

Warc’hoazh e vo tommoc’h an amzer.

Kalz trouz a zo hiziv.

Прочтитевслух вопросы и ответьте на них:

Piv a vo pesketour?

Petra a zo plijus?

Pelec’h e oa tad Yannig hag e vreur an deiz all?

Pelec’h e vint hepdale?

Pelec’h e oa glav ha geot glas?

Petra a vo en Afrika?

Plec’h e vo heol ha traezh ruz?

Dirak peseurt stal e oant erru?

Petra a oa e-barzh?

Peseurt sae eo an hini vravañ?

Переведите:

Домучителя больше, чем дом рыбака

Янникстарше, чем его брат.

Ктосамый красивый? Кто самая красивая?

Вэтом магазине одежда дороже, чем в том магазине.

Белаякурица – самая красивая. Она красивее, чем черная.

Желтыеяблоки лучше зеленых, а красные – самые лучшие.

Словарь

amann масло avaloù-douar картофель banne порция жидкости (чашка, стакан, рюмка) kafe кофе kig мясо krampouez блины dour вода evañ пить fresk свежий gwin вино chug-frouezh фруктовый сок naon голод sec’hed жажда ostaleri бар, ресторан vi, vioù яйцо, яйца tamm кусок, порция gwiniz, gwiniz du пшеница, гречневая крупа laezh молоко bara хлеб

Яхочуесть      naon am eus

Яхочупить      sec’hed am eus

Я ем            me a zebr / debriñ a ran

Я пью          me a ev / evañ a ran

Мненравится...   me a gav mat… [17]

 

Переведите:

Яхочу есть. — Открой шкаф и возьми яблоко

Настоле — кусок хлеба, кусок масла и порция молока.

Молокодороже воды, а вино дороже молока.

Япью кофе и ем хлеб с маслом.

Покажитемне мясо и блины. Я люблю блины с мясом.

Вмагазине нет ни одной свежей рыбины.

Хорошопить вино и есть мясо. Мне нравится красное и белое вино.

Доманет сока и яиц.

Уменя с собой картошка. А дома у меня есть блины.

Гденаходится хороший ресторан?

 

Arpevarzekvet kentel

ЧЕТЫРНАДЦАТЫЙУРОК

Переведите:

Ялюблю свежую рыбу и фруктовый сок

Мыв Кемпере. Мы едим блины и пьем молоко

Умальчика нет рыбы.

Мнебольше нравится красное вино, чем белое.

Гдехлеб? – Кусок хлеба на столе.

Монаест блины с маслом

Ar vamm hag ar mab

Ar mab Naon am eus, mammig.

Ar vamm Kemer un aval, eta.

Ar mab Me a gav gwelloc’h pesk fresk.

Ar vamm N’eus hini ebet en ti.

Ar mab Petra a zo?

Ar vamm Kig ha fars, avaloù-douar, krampouez…

Ar mab Me a gav mat krampouez. Pelec’h emaint?

Ar vamm Digor an armel. E-barzh an armel emaint, dirak ar werenn.Kemer krampouez gwiniz du, tomm int.

Ar mab Sec’hed am eus ivez. Ur banne gwin a zo?

Ar vamm N’eus ket. Bihan out c’hoazh evit evañ gwin. Kemerur werenad laezh. Mat eo debriñ krampouez gant laezh.

Грамматика

Спряжениеглагола kavout (endevout)

Глаголkavout (endevout) 'иметь' является составной частью многих сложных(аналитических) форм глагола наравне с галаголом bezañ.

число лицо настоящее время будущее время ед. 1 am eus (‘m eus) am bo ед. 2 ac’h eus (az peus, ‘teus) az po ед. (м.р.) 3 en deus (‘neus) en devo ед. (ж.р.) 3 he deus he devo мн. 1 hon eus hor bo мн 2 hoc’h eus (ho peus) ho po мн 3 o deus o devo

A-benn dilun

(Yann-Fañch Kemener)

A-benn dilun me ‘yay d’ar foar

Ha me ‘brenay ur c’hogig

Ha kokokok a ray ma c’hog

Kokerik korerik

Kokerik kokeriko

A-benn dimeurzh, me ‘yay d’ar foar

Ha me ‘brenay ur yarig

Ha kakakak ‘ray ma yar

Ha kokokok a ray ma c’hog

Kokerik korerik

Kokerik kokeriko

A-benn dimerc’her, me ‘yay d’ar foar

Ha me ‘brenay ur c’havrig

Begegek ‘ray ma c’havr

Ha kakakak ‘ray ma yar

Ha kokokok a ray ma c’hog

Kokerik korerik

Kokerik kokeriko

a-benndilun     в понедельник

dimeurzh      вторник

dimerc’her      среда

me‘yay       япошел

foar        ярмарка

me‘brenay     я купил

urc’hog     петух

urc’havr     коза

 

Arpemzekvet kentel

ПЯТНАДЦАТЫЙУРОК

Diviz

An Ao. Kere Ha neuze, Fañch, pelec’h ez eus un ostalerivat?

Fañch Sinou O du-se! Unan a zo, unan vat.

Mona Naon am eus, tadig! Ha te, Yannig, n’ec’h eus ket naon?

Yannig Eo, naon am eus. Ha sec’had ivez.

An Ao. Kere Sec’hed hoc’h eus, Fañch?

Fañch Sinou Ur banne am bo gant plijadur.

Lan Fresk ha plijus eo an ostaleri.

Mona Ur banne chug-frouezh am bo, tadig! Ha goude-se krampouez.Krampouez gant amann, krampouez gant vioù, krampouez gant…

An Ao. Kere Gortoz, Mona, gortoz un tammig!.. Ni ivez hon eusnaon!.. Ma, Fañch Sinou, petra ho po? Krampouez?

Fañch Sinou O nann. Me ‘m bo un tamm kig. Un tamm kig gantavaloù-douar fritet. Ur banne gwin. Hag un aval pe zaou daechuiñ.

An Ao. Kere Ha te, Yanng?

Yannig Krampouez, evel Mona

An Ao. Kere Ha me ‘m bo kig, evel Fañch… Itron! Itron!Deuit, mar plij!.. Setu: Yannig ha Mona o do krampouezh, Fañch ha mehor bo kig gant avaloù-douar fritet.

An Itron Ha gwin da evañ, marteze? Gwin gwenn? Gwin ruz?

An Ao. Kere Gwin ruz, mar plij. Met… Mona ha Yaniig n’o do ketgwin. Petra az po, Yannig? Laezh? Dour?

Mona Ur banne laezh am bo, tadig.

Yannig Ur banne laezh am bo ivez, aotrou Kere, mar plij, evelMona.

Lan Bremañ o deus Fañch hag an aotrou Kere ur bannekafe da evañ

An Ao. Kere Naon ac’h eus c’hoazh,' Mona?

Mona Nann, tadig, n’am eus ket. Mat-tre e oa al lein. Trugarez,tadig, trugarez… O, tadig!

An Ao. Kere Ya, petra ‘zo, Mona?

Mona Tadig, ar stal dilhad… tadig… n’emañ ket pell.

A-benn dilun

(Yann-Fañch Kemener)

(продолжение)

A-benn diriaou, me ‘yay d’ar foar

Ha me ‘brenay ur c’hiig

Waou, waou, waou a ray ma c’hi

Begegek ‘ray ma c’havr

Kakakak ‘ray ma yar

Ha kokokok a ray ma c’hog

Kokerik korerik

Kokerik kokeriko

A-benn digwener, me ‘yay d’ar foar

Ha me ‘brenay ur vuoc’hig

Mon, mon, mon a ray ma buoc’h

Waou, waou, waou a ray ma c’hi

Begegek ‘ray ma c’havr

Kakakak ‘ray ma yar

Ha kokokok a ray ma c’hog

Kokerik korerik

Kokerik kokeriko

diriaou четверг

digwener пятница

c’hiсобака

buoc’hкорова

 

Arc’hwezekvet kentel

ШЕСТНАДЦАТЫЙУРОК

Грамматика

Местоглагола kavout (endevout) в предложении

Этотглагол ставится после подлежащего:

Me am bo un tamm kig

илипосле второстепенных членов предлодения:

Naon am eus

Sec’hed am eus

илипосле отрицательной частицы:

N’am eus ket naon.

Ur banne ‘po? — N’am bo ket

…но никогда не может начинать фразу. Когда же по смыслу kavout (endevout) долженначинать предложение (например в ответах на вопросы типа “Ur banne ‘po?” “Untamm kig ‘po?) перед ним ставится инфинитив глагола bezañ в егосокращенной форме bez’:

Bez’ em bo. (=Да, буду)

Примечание:разговорная форма ‘m’o ket не означает, что отрицательная частица отсутвует,это просто сокращенная форма

Тоже в вопросительной форме:

Bez’ ho po un aval?

(разговорнаяформа Be’po un aval?)

Упражнения

Прочтитевопросы вслух и ответьте на них:

Petra he do Mona da evañ?

Pelec’h ez eus un ostaleri?

Peseurt ostaleri eo?

Petra en do Fañch da zebriñ?

Piv en do ur banne gant plijadur?

Piv en do krampouez?

Petra az po da zebriñ warc’hoazh?

Поставьтево множественное число:

Ur vi am eus da zebriñ

Un aval a zo gant Mona

Ur pesk an deus da zebriñ

Ur blasenn a zo e Kemper

Ur geotenn a zo dirak an ti

Un ostaleri a zo e Douarnenez

Ur paotr a zo er porzh

Ur grampouezenn a zo war an daol

A-benn dilun

(Yann-Fañch Kemener)

(окончание)

A-benn disadorn, me ‘yay d’ar foar

Ha me ‘brenay ur marc’hig

Hwin hwin,hwin a tay ma marc’h

Mon, mon, mon a ray ma buoc’h

Waou, waou, waou a ray ma c’hi

Begegek ‘ray ma c’havr

Kakakak ‘ray ma yar

Ha kokokok a ray ma c’hog

Kokerik korerik

Kokerik kokeriko

A-benn disul, me ‘yay d’ar foar

Ha me ‘brenay urplac’hig

Tra la la a ray ma flac’h

Hwin hwin,hwin marc’h

Mon, mon, mon a ray ma buoc’h

Waou, waou, waou a ray ma c’hi

Begegek ‘ray ma c’havr

Kakakak ‘ray ma yar

Ha kokokok a ray ma c’hog

Kokerik korerik

Kokerik kokeriko

disadorn суббота

disul воскресенье

marc’hлошадь

Домашнеезадание

Переведите:

Тыхочешь пить? Ты будешь молоко? – Буду.

Впятницу мы будем есть блины.

Мальчикиедят яблоки.

Белаялошадь будет есть зеленую траву.

Выне будете пить вино, вы еще маленькие.

Чтоты будешь есть?

Яс удовольствием съем кусочек мяса.

Мненравится фруктовый сок. – А мне больше нравится вода.

Ктобудет пить вино?

Гдесамый лучший ресторан?

 

Arseitekvet kentel

СЕМНАДЦАТЫЙУРОК

Словарь

aсjiner издевающийся avat, ‘vat но, тем не менее, однако kazetenn газета kazetenner журналист kof живот debriс, debret есть (кушать) dont приходить Douarnenez Дуарненез (город) en-dro обратно, вокруг gwech раз gwechall давно hent дорога hep без (чего-либо) chom оставаться c’hoant желание lec’h место morse никогда netra ничего pasianted терпение pell далеко, давно, долго pell amzer долго peoc’h мир, покой, тишина prenaс покупать sioul тихо, спокойно tra вещь

Diviz

Lan Aes eo an hent da vont eus Kemper da Zouarnenez.

Anna Ha brav eo ivez.

Lan Plijus eo dont en-dro d’ar gкr.

Yannig Ur gкr vrav eo Kemper, Mona

Mona O, bravoc’h eo c’hoazh Douarnenez

Yannig Ha trao mat hon eus debret.

Mona Te ha da gof!… Krampouez Douarnenez a zo mat ivez

Yannig Ha dilhad brav a zo e Kemper

Lan Un aсjiner eo Yannig, ha Mona, hi,n’he deus ket kalz pasianted.

Yannig Dilhad brav a zo e Kemper: ur sae ruz, ur sae velen. Hagunan c’hlas, bravoc’h c’hoazh. Ne oas ket o vont da brenañ ur sae ruz,Mona? Nann, gwir eo: unan velen ‘oas o vont da brenañ.

Mona Nann, ne oan o vont da brenañ sae ebet, ne oan o vontda brenañ netra! Ha peoc’h!

Lan Siouloc’h eo ar gaoz gant Fañch Sinoù hag anaotrou Kere

An Ao. Kere Ha pell amzer e voc’h er gêr ar wech-mañ,Fañch?

Fañch Sinou Ha pell amzer e vin er gêr? Nann, ‘vat.An deiz goude warc’hoazh e vin er mor en-dro, o vont da welout Afrika d’arwech-se.

An Ao. Kere An deiz goude warc’hoazh! Setu aze ur vuhez avat…mont… dont… hep chom morse e lec’h ebet… Ha Yannig, pesketour e vo,eñ ivez?

Fañch Sinou Ya bez’ e vo. C’hoant en deus da vont d’ar mor.Ha skolioù a zo bremañ da zeskiñ ar vicher: n’eo ket evelgwechall… Ha Mona, mestrez-skol e vo, hi ivez?

Mona Ya, mestez-skol e vin, aotrou Sinou.

Yannig Mestez-skol! Dec’h e oas da vezaс kazetennerez

Mona Ma, Yannig, mestrez-skol e vin. Labourat evit ur gazetennn’eo ket plijus…

Anna Erru int en-dro e Douarnenez

Faсch Sinou Amzer hoc’h eus dazont du-maс da evaс ur banne, aotrou Kere!

An Ao. Kere Nann, siwazh, n’em eus ket.

Fañch Sinou O, deuit ‘ta. Ne voc’h ket pell.

An Ao. Kere Gwir eo, Faсch:N’em eus ket amzer. Skol a vo warc’hoazh, ha labour am eus

Fañch Sinou Ma, kenavo ha trugarez. Kenavo Mona.

Mona Kenavo ar wech all, aotrou Sinoщ. Kenavo ‘benn arc’hoazh, Yannig

Yannig Kenavo Mona.

Упражнения

Прочитайтевопросы вслух и ответьте на них:

Piv en deus debret krampouez e Kemper?

Peseurt dilhad a oa e Kemper?

Ha pell amzer e vo tad Yannig er gêr

Pelec’h emañ Fañch Sinou o vont?

Piv a vo pesketour ha piv a zo mestrez-skol?

Piv en deus kalz labour?

Переведите:

Ктоэтот человек? – Это журналист.

Блинымоей бабушки лучше, чем блины в ресторане.

Завтрая буду в Кемпере и буду есть рыбу.

Вчераты был в школе. – Нет, я не был вчера в школе. Вчера было воскресенье

Яникогда не буду учителем: у учителя много работы. Я хочу меньше работать.

Кемперменьше и тише Москвы: Москва – большой город.

Пойдем,выпьем вина? – Я не люблю вино. Мне больше нравится фруктовый сок.

Гдеони были вчера? Они были на Красной площади.

Увас есть время зайти ко мне?

Остатьсябез работы неприятно.

Ar roue hag ar rouanez

(Yann-Fañch Kemener)

Ar roue hag ar rouanez

A oa aet o-daou da blantañ panez

Ar panez a oa hir ha kaer

Ha ‘oant aet gant al laer

Al laer a oa fin

A oa aet da evañ gwin

Ar gwin a oa tomm

En devoa skoet da benn ar boulom

Ar boulom a oa mezv

Ha ‘n devoa kouezhet war an oaled

An oaled a oa mein

Hag en doa torret e gein

E gein a oa kig

A oa aet gant ar big

Ar big a oa du

Ha ‘devoa dozvet un u

An u a oa melen

A oa laket war ma c’hrampouezenn

Ma c’hrampouezenn a oa mat

Met roet ‘m boa anezhi da ma zad

Ma zad a oa mezv

Seurt-se ‘gane!

Roueкороль

rouanezкоролева

plantañсажать

panezпастернак (растение)

laerвор

skeiñ,skoet ударять

pennголова

boulomмужичок

mezvпьяный

kouezhaс,kouezhet упасть

oaledочаг

maen,mein камень

terriс,torrer сломать

keinспина

pigсорока

dozviс,dozvet снести (яйцо)

reiс,roet дать

anezhiее

 

Примечания

1.Ударные слоги мы выделяем подчеркиванием

2.Не обозначается на письме, так как возникла сравнительно недавно и вбольшинстве случаев не несет грамматического значения.

3.Исключение из правил: мутация d – n.

4.Поскольку порядок слов в бретонском языке относительно свободный, можноответить двумя способами. Смысловая разница между ними невелика — в первомслучае для отвечающего важно, что шляпа где-либо находится, а не отсутствует вданном месте, во втором — что шляпа именно на столе, а не на скамейке, стуле ит.п.

5.Во многих грамматиках указывается на то, что слово nann употребляется толькокак отрицательный ответ на отрицательный вопрос. В противном случае в ответеповторяется глагол, употребленный в вопросе (как, например, в английском).

6.См. первый урок.

7.После da происходит та же мутация, что и после артикля (т.е. согласныйозвончается)

8.Мутация распространяется не только на существительное после артикля, но и наследующее за ним прилагательное

9.Если второе существительное – имя собственное, артикля перед ним нет.

10.Помните, что даже если в бретонской фразе много подлежащих, глагол стоит вединственном числе

11.По-бретонски, как и по-французски, “хороший” означает также “вкусный”.

12.После этого предлога обязательна мутация.

13.Некоторых (и очень многих) форм мы пока не знаем, они отмечены звездочками.

14.Amzer женского рода

15.Это окончание ничего общего не имеет с глагольным окончанием.

16.Иногда вместо этого предлога употребляется предлог evit

17.Это выражение употребляется, только если речь идет о еде.

Список литературы

А.Р.Мурадова. БРЕТОНСКИЙ ЯЗЫК ДЛЯ НАЧИНАЮЩИХ.

еще рефераты
Еще работы по языкознанию, филологии